Lei Lennaerts is niet beledigd als je hem een vakidioot noemt. Hij vindt nu eenmaal alle facetten van graveren interessant. Over de breedheid van een zeldzaam geworden beroep.
“Niks lekkerder dan rechtstreeks met stekers werken. Schaven aan staal onder een microscoop en dan dat glinsterende staal zien opkrullen. Als een mes door de boter. Dat is puur, het echte graveren. En dan heel gedetailleerde stempels maken. Je kunt je zowel in 2D als in 3D technisch en creatief helemaal uitleven.
Munten van 1987
Waarom weet ik niet, maar van jongs af aan wilde ik graveur worden. Als puber maakte ik drukplaatjes en had een grote artistieke interesse. De basistechnieken, van handgravure tot de omgang met grote technische machines, leerde ik op de Vakschool in Schoonhoven. Toen ik daarna mijn stage mocht doen bij de Rijksmunt in Utrecht voelde ik me echt uitverkoren. Er werkten heel goede graveurs, van wie ik veel leerde en die me veel lieten doen. Ik maakte er ponsen voor het IJkwezen en de Waarborg van Edele metalen, en hielp met het maken van stempels voor de geldemissie van het volgende jaar. Zo dragen alle munten van 1987 mijn onzichtbare signatuur. Heel erg leuk natuurlijk.
Oude en nieuwe technieken
In september 1987 begon ik bij Venrooy Goud- en Zilverindustrie in Den Bosch. Ik werk er tot de dag van vandaag. Hier kan ik de hele range van mijn vak uitoefenen. Van hand- tot machinaal graveren en alles wat daar mee te maken heeft. Die breedheid past bij me: ik ben eerder generalist dan specialist. Ik heb het oude ambacht geleerd én ben meegegaan in nieuwe technieken. Per opdracht bekijk ik wat de beste techniek is. Penningstempels maakten we vroeger bijvoorbeeld door uitsnijden in een gipsen plaat. Vervolgens goten we die af in kunststof, tastten hem af op de reductiebank en freesden hem verkleind in staal. Tegenwoordig teken ik op de computer en maak na het 3D-printen of frezen met stekers de details. Ik heb ook de pneumatische steker omarmd. In een 3D-gravure kan ik daarmee snel veel staal wegsnijden, in plaats van het tijdrovende frezen of hakken met hamer en beitel.
Productie en unica
Veel van de stempels die ik bij Venrooy maak zijn voor productie in grote aantallen. We maken onderscheidingen, geschenken en sieraden voor bedrijven en instellingen. Bijvoorbeeld insignes, manchetknopen, armbanden en wijzerplaten voor horloges. Tussendoor doe ik dan weer klussen die niets met productie te maken hebben, zoals ontwerpen en gravures voor de handgemaakte horloges van meester-uurwerkbouwer Willem van den Berg. Of voor Venrooys eigen Sint Janshorloge, met in de wijzerplaat een bakje uitgespaard voor een heel klein stukje steen van de Bossche Sint Jansbasiliek. Wat ik ook interessant vind is onderzoek naar technieken die niet meer worden gebruikt, zoals het etsen van stempels. Strikt genomen is dat niet meer nodig, maar het geeft wel een bepaalde klassieke uitstraling.
Meesterproject
Privé ben ik geïnteresseerd in Engelse lantaarnklokken. Ik kocht er ooit een die later vervalst bleek. ‘Dat gaat me nooit meer gebeuren’, dacht ik. Ik heb er een enorme studie van gemaakt. Daarna wilde ik een replica bouwen die niet van echt te onderscheiden is. Dat is gelukt. Ik heb alles zelf gedaan, van het gieten en smeden van messing tot het bouwen van het uurwerk, en uiteraard de gravures. Alleen het maken van de wekkerbel heb ik uitbesteed. Om te voorkomen dat iemand anders dezelfde vergissing begaat als ik, heb ik op ieder onderdeel mijn merkteken gezet, waardoor het altijd herkenbaar is als replica. Je zou het een meesterproject kunnen noemen, want dankzij die klok kwam ik door de ballotage bij het Britse Institute of Professional Goldsmiths. Sinds 2010 ben ik ook Meester bij wat toen nog het Bossche Gilde van Goudsmeden heette, en tegenwoordig het Nederlands Gilde van Goudsmeden.
Boterham
Dat de beroepsopleiding in Schoonhoven ergens in de jaren negentig van de vorige eeuw is afgeschaft vind ik ontzettend jammer. Veel deskundigheid is al verloren gegaan. Wanneer een bedrijf als Venrooy ooit op zou houden te bestaan, verdwijnt er nog veel meer en houdt uiteindelijk ook de vraag ernaar op. Graveerwerk is een niche, maar met de technieken zijn er nog steeds genoeg andere toepassingen mogelijk. En een goede handgraveur kan ook in de toekomst een prima boterham verdienen.”
http://www.meestergoudsmeden.nl
Blije Duurzamista 